GÖREVİ KÖTÜYE KULLANMA SUÇU YÖNÜNDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ (OSB) YÖNETİCİLERİNİNİN DURUMU

 

Türk Ceza Kanunu’nun 257. maddesinin 1. fıkrasında, “Kanunda ayrıca suç olarak tanımlanan haller dışında, görevinin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle, kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olan ya da kişilere haksız bir menfaat sağlayan kamu görevlisi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” hükmü yer almıştır.

Anılan hüküm ile cezalandırılan görevi kötüye kullanma suçu, genel, tali ve tamamlayıcı bir suçtur. Bu nedenle, görevin gereklerine aykırı davranışın başka bir suç oluşturmadığı hâllerde, kamu görevlisi bu suçtan cezalandırılır.

Görevin gereklerine aykırı davranışın belli koşulları taşıması hâlinde görevi kötüye kullanma suçu oluşur.

1) Görevi kötüye kullanma suçu, sadece kamu görevlisi tarafından veya özel kanunlarda kamu görevlisi gibi cezalandırılacağı öngörülen kimseler tarafından işlenebilen, özgü bir suçtur.

TCK’nın 6. maddesinde kamu görevlisi, “kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir surette sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişi” olarak tanımlanmıştır.

Kamu görevlisi tanımına ilişkin TCK’daki bu hüküm Organize Sanayi Bölgesi yönetim organlarında görev yapan kişilerin yaptıkları bütün iş ve işlemler bakımından kamu görevlisi sayılmalarını gerektirmemektedir. 

4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununun 22/2. maddesinde, “OSB ve OSBÜK organ üyeleri ile personeli, kendi kusurlarından ileri gelen zararlardan sorumludurlar. Bunlar, para ve para hükmündeki evrak ve senetler ile bilanço, tutanak, rapor, defter ve belgeler üzerinde işledikleri suçlardan dolayı kamu görevlisi gibi cezalandırılırlar.” hükmü yer almıştır.

 TCK’nın 12.10.2004 tarihinde yürürlüğe giren hükümleri (m 257 ve m 6) karşısında, 4562 sayılı Kanunun 22. maddesi hükmü yürürlükten kaldırılmamış, sadece maddedeki memur tabiri, 18.06.2017 tarih ve 7033 sayılı Kanun ile kamu görevlisi olarak değiştirilmiştir. 

4562 sayılı Kanunun 22. maddesi hükmüne paralel düzenlemeler, eski ve yeni Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliklerinde de yer almıştır. 

Bu düzenlemeler karşısında, 4562 sayılı Kanunun ilgili hükmünün TCK’nın 6. maddesindeki kamu görevlisi tanımıyla ve ayrıca zimmet, irtikap, görevi kötüye kullanma ve belgede sahtecilik suçlarına ilişkin hükümleriyle birlikte ve birbirlerini tamamlayan hükümler olarak değerlendirmeye tabi tutulması gereği ortaya çıkmaktadır. (Prof. Dr. İzzet ÖZGENÇ, Prof. Dr. Mehmet Emin Artuk’a Armağan, Ankara, 2020, sh. 715 vd.) 

4562 sayılı Kanun hükümlerine göre, OSB, “özel hukuk tüzel kişiliği”ni haizdir (m. 5). Her ne kadar kamu yararı mülahazasıyla OSB adına kamulaştırma yapılabilmekte ise de, bu işlemleri OSB yönetim organları değil, Valilik, İl Özel İdaresi, Belediye veya Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı yapmaktadır (4562 s. Kanun, m. 5). Söz konusu hükümler, OSB karar, yönetim ve denetim organları üyeleri ile yönetici ve sair personelinin, bu görevleriyle bağlantılı olarak gerçekleştirdikleri bütün iş ve işlemler bağlamında kamu görevlisi olarak kabul edilmelerini gerektirmemektedir. 

4562 sayılı Kanun ve Uygulama Yönetmeliği hükümlerinde, OSB karar, yönetim ve denetim organları üyeleri ile yönetici ve sair personeli, OSB’nin para ve para hükmündeki evrak ve senetlerine yönelik olarak işlenen suçlar bakımından kamu görevlisi sayıldığından, OSB’ye ait malvarlığının zimmete geçirilmesi halinde, OSB karar, yönetim ve denetim organları üyeleri ile yönetici ve sair personeli, kamu görevlisi kabul edilecek ve TCK’nın zimmet suçuna ilişkin hükümlerine istinaden cezai sorumluluklarına gidilecektir. 

    Yargıtay 5. Ceza Dairesinin 09.04.2019 tarihli ve E.2014/3626, K.2019/4095 sayılı kararında, Nilüfer Organize Sanayi Bölgesi Müdürlüğünde muhasebe ve kasa sorumlusu olarak görev yapan sanığın, kasa mevcudunu hayali olarak azaltarak çıkışını yaptığı parayı zimmetine geçirdiği, 4562 sayılı Kanunun 22. maddesine göre işlediği suçtan dolayı devlet memurları gibi cezalandırılması öngörülen sanığın eyleminin basit zimmet suçu olduğuna karar verilmiştir. 

Danıştay 1. Dairesinin 09.10.2013 tarihli ve E. 2013/1013, K. 2013/1240 sayılı  kararında da, Sivas Valisinin Sivas Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulu Başkanı, Sivas Belediye Başkanının ve İl Özel İdaresi Genel Sekreterinin Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulu Üyesi oldukları, ilgililere bu sıfatları nedeniyle isnat edilen eylemlerin, 4483 sayılı Kanunda belirtilen "Devletin ve diğer kamu tüzel kişilerinin genel idare esaslarına göre yürüttükleri kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevleri ifa eden memurlar ve diğer kamu görevlilerinin görevleri sebebiyle işledikleri suçlar" kapsamında olmadığı ve genel hükümlere göre soruşturulması gerektiği berirtilmiştir.